Joop Braakhekke

Met de ‘Kookgek’, de geuzennaam van Joop Braakhekke, sterft na Leonard Cohen en Fidel Castro de derde bekende nonmonogamist in enkele weken tijd.

Een “enige jeugd”

Joop wordt op 11 april 1941 geboren in Apeldoorn en groeit daar op. Zijn moeder is operettezangeres en zijn vader belastinginspecteur. “Een klein romantisch dikkerdje”, zo omschrijft hij zichzelf als jongetje. “Mijn jeugd was enig, met twee prachtige ouders, van wie ik veel liefde heb gehad. Mijn moeder was een stads wijf uit Amsterdam, die trok zich van niemand iets aan. Van lappen maakte ze onze kleren, want geld hadden we niet en ze maakte onze broeken dan nét iets korter, zodat we er net even leuker uitzagen dan anderen. Enig. Mijn vader was veel behoudender. Een filosoof, ook. Hij vond het mensdom maar niks, zag altijd beren op de weg. [..] Mijn moeder en ik waren nooit zo van dat zware. Ik ken geen angst. Er is altijd een oplossing.” Na de middelbare school gaat hij naar Parijs en Barcelona voor een culinaire carrière. In 1968 keert hij terug in Nederland en gaat werken als restaurateur: eerst in Apeldoorn in bistro Le Philosophe, later in Amsterdam. Tussen 1979 en 1993 is hij restaurant manager van De Kerstentuin, dat in 1984 een Michelinster verdient. In 1990 opent hij daar met zijn partner Wim Nijkamp het restaurant Le Garage.

Meer gastheer dan kok

Le Garage groeit uit tot één van de bekendste restaurants van Nederland. Niet zozeer door de kwaliteit van het eten zelf maar door de ambiance en de gasten die dat trekt. Het interieur wordt door de bekende architect Cees Dam verbouwd tot een theatraal spiegelpaleis waar het gaat om zien en gezien te worden. Le Garage brengt het niet tot een Michelin ster maar wel tot een Bib Gourmand. Joop over zichzelf: “Als kok ben ik helemaal niet bijzonder. Maar ik heb een enorm inlevingstalent, ik voel wat de gast wil. Met het wijken van het restaurateurschap zijn de chefs opgekomen – topchefs die zogenaamd óók restaurateur zijn, wat eigenlijk helemaal niet kan. Leuk hoor, al die technieken die ze beheersen, erg interessant, maar om het ultieme eten gáát het natuurlijk helemaal niet. Het gaat om de gást, die moet zich thuisvoelen, en dat is de taak van de restaurateur. “ Onder die gasten zijn ook veel bekende artiesten: Sting, Mick Jagger, Liza Minelli, Dame Edna en captains of industry geven in Le Garage acte de présence. Beroemd is ook De Herenclub die onder aanvoering van Harry Mulish bij een goede maaltijd filosofeert.

Bij het grote publiek wordt hij bekend door zijn televisieprogramma Kookgek, dat hij tussen 1993 en 1998 voor de AVRO maakt. Hij treedt daarna nog veel op in andere televisieprogrammas en -series en in een bioscoopfilm. Hij schrijft ook een lange serie kookgek-boeken.

Een trouwe, open relatie met Wim

Al vroeg is Joop open over zijn homoseksualiteit, iets waar hij soms ook nadrukkelijk mee koketteert. Rond zijn 30e ontmoet hij Wim Nijkamp, die de rest van zijn leven zijn levenspartner en zakenpartner zal blijven. Een geregistreerd partnerschap gaan ze pas aan tegen het eind van Joops leven. Voor Joop vooral een praktische regeling om Wims erfenis veilig te stellen: “We zijn al 45 jaar bij elkaar. Ik voelde me al getrouwd, anders was ik wel weggegaan. Ik zie onze verbintenis als […] iets zakelijks maar Wim vond het heel bijzonder”. Het tweetal heeft een open relatie. “[Het geheim van een goede langdurige relatie is] elkaar iets gunnen. En elkaar de ruimte geven. Hoeveel ruimte? Veel ruimte. Want de wereld is groot. Niemand heeft z’n ogen in z’n zak zitten, dus het is best logisch dat je in 45 jaar eens iemand anders tegenkomt. We hebben allebei relaties buiten onze relatie gehad.” Die vrijheid was niet zonder hindernissen en beperkingen. “Maar als dat onze relatie met elkaar in gevaar dreigde te brengen, wat best wel eens gebeurde, dan kapten we het af en kozen we toch voor elkaar. Diep van binnen, daar kun je misschien niet eens bij, hebben we altijd geweten dat we bij elkaar wilden zijn.” Scenarist Frank Houtappels beschrijft in het boek over Le Garage de volgende scène van een paar decennia geleden. Hij ligt in bed met Wim. Joop komt de slaapkamer binnen met een bos bloemen in zijn hand en zegt: ‘Wim! Wat doe je nu?’ Blijkt dat die bos bloemen voor Joops éigen vriendje was die in de kamer ernaast lag te slapen. Daarna vormen ze gevieren ‘een wonderlijk stel’. Tegen de Volkskrant zegt Joop daarover “Ja, Frank was een vriendje van Wim. Het gaf wel een bepaalde spanning natuurlijk, om zo te leven. Maar het gaf ook verdriet, daar zal ik niet over liegen. Natuurlijk gaf het verdriet. [Niet zozeer jaloezie,] eerder gekwetstheid. Ik voelde me wel eens gekwetst, niet gerespecteerd in mijn gevoelens.  Andersom was dat minder, denk ik. Wim zit nu eenmaal anders in elkaar, hij is wat stouter dan ik. Tsja. Dat moest ik leren accepteren, ik moest het hem gunnen en dat heb ik gedaan. Bij ons is openheid altijd de basis geweest, er is nooit iets stiekem gebeurd. Wim vertelde mij over een nieuwe verovering als een kind dat net een nieuwe bromtol of een pop gekregen had. Ik heb me gek gelachen.”

Seks en relatie hoeven niet samen te gaan

Joop koppelt seks en relatie niet één op één aan elkaar en ziet daarin een recept voor langdurige relaties. “Wat betekent het als je elkaars geliefde bent? Zoals een gerecht onderdeel is van een bezoek aan een restaurant, is seks onderdeel van een relatie – natuurlijk. Maar als ik dan mijn eigen relatie bekijk, en misschien zeg ik nu iets geks, denk ik dat je ook zonder seks elkaars geliefde kunt zijn. […] Maar voor de meeste mensen is dat vast niet genoeg. Die willen alles tegelijk. Ik denk echt dat het tussen mij en Wim voorbestemd is geweest. Want ik werd ooit eens écht stapelverliefd op een ander, maar die man bleek hetero. […] Het is een goede vriend geworden. [Niet mijn geliefde maar] je moet niet zo bekrompen denken! In elke relatie bestaat er ruimte. Alleen: mensen gebruiken die ruimte niet. Ik snap ook niet dat mensen tegenwoordig zo snel op elkaar uitgekeken raken, dat er jonge mensen zijn met kleine kinderen die het ineens met elkaar gehad hebben. Ongelooflijk, zo zonde.”

Gezondheidsproblemen

Na zijn pensionering krijgt Joop vanaf 2014 steeds meer gezondheidsproblemen. In de zomer van 2014 ondergaat hij een succesvolle hartoperatie waarbij hij vijf bypasses kreeg. In 2015 wordt bij hem vervolgens alvleesklierkanker geconstateerd. Hij wordt daaraan behandeld en in mei 2016 wordt hij genezen verklaard. In september blijkt hij echter opnieuw alvleesklierkanker te hebben, nu met uitzaaiingen naar de longen en lever. Op 8 december 2016 overlijdt hij op 75-jarige leeftijd aan de gevolgen daarvan. Een paar weken daarvoor geeft hij nog een interview aan de Volkskrant.

Bronnen

• Wikipedia
• Volkskrant Magazine, 10 december 2016
• Le Garage, 25 jaar Culinair Theater