Prins Maurits van Oranje is geboren in 1567. Zijn vader is Willem van Oranje en zijn moeder Anna van Saksen. Het huwelijk van zijn ouders is niet gelukkig. Zij zijn niet uit liefde getrouwd, maar vanwege de rijkdom van Anna. Maurits is het derde kind van zijn moeder. De broer en zus die voor hem geboren worden, sterven direct na hun geboorte.
Vader Willem en moeder Anna raken vervreemd van elkaar. Maurits jongste zus is mogelijk geboren uit een geheime liefdesrelatie tussen Anna van Saksen en Jan Rubens. Willem van Oranje pikt dit niet ( ondanks dat hij zelf ook andere geliefden heeft). Hij dwingt Anna van Saksen om van hem te scheiden en zorgt dat zij krankzinnig wordt verklaard. Zij wordt in een dichtgemetselde kamer in een paleis geplaatst, tot ze zes jaar later sterft.
Maurits is 4 jaar als zijn moeder voorgoed opgesloten wordt en hij ziet haar nooit meer terug. Een oudere stiefzus en een oom nemen zijn opvoeding over want vader Willem is te druk bezig met het gevecht tussen Nederland en Spanje.
De dreiging van aanslagen
Als vader Willem door Filips II koning van Spanje vogelvrij wordt verklaard, is er voortdurend kans op aanslagen op het gezin. Maurits en zijn familie wordt streng bewaakt. Er zijn aanslagen met gif in het eten en bomaanslagen, die op tijd worden ontdekt.
In 1582 staat Maurits als 14jarige naast zijn vader als een sluipschutter een kogel door het hoofd van Willem van Oranje schiet. Temidden van de paniek is Maurits de enige die de zakken van de dader doorzoekt. Hij ontdekt dat de Franse moordenaar geen Franse opdrachtgever had, wat ervoor zorgt dat Nederland geen problemen met Frankrijk krijgt. Willem van Oranje overleeft deze aanslag. Maar twee jaar later wordt vader Willem door Balthazar Gerards alsnog vermoord.
Dit verlies is een zware slag voor Maurits. Hij besluit de dood van zijn vader te wreken en de politieke idealen van Willem te realiseren. Tegelijk voelt hij een grote verantwoordelijkheid tegenover zijn jongste halfbroer Frederik Hendrik, die nog in de wieg ligt.
Maurits wil niet trouwen
Maurits weigert om te trouwen. Dit is een besluit dat behoorlijk verbazingwekkend is, in een tijd dat de positie van adellijke families staat of valt met de erfgenamen die zij voortbrengen. En bovendien de kansen om via strategische huwelijken aan land of geld te komen.
Dat Maurits niet trouwt, heeft misschien te maken met zijn toewijding aan de zaak der Nederlanden, die zijn aandacht opeist. Maar wie weet ook met de turbulente situatie waarin hij is opgegroeid, met een moeder die hij maar kort heeft meegemaakt en het permanente gevaar waarin hij heeft verkeerd.
Maurits laat in ieder geval twee huwelijken niet doorgaan vanwege zijn onwil. Wel heeft hij met diverse vrouwen relaties, naast meer vluchtige verhoudingen.
Liefde voor paarden
Maurits is gek op paarden, ‘sijn liefste hovelingen’ volgens Constantijn Huygens. Het omgaan met paarden is een vorm van ontspanning voor hem.
Maurits verzamelt wel 80 paarden, sommige uit het buitenland liet komen. Ze hebben allemaal hun eigen plekje in de stal. Rond zes uur staat hij op, in de winter mag dat een uurtje later zijn, neemt de post door en gaat naar de stallen. En bijna elke dag gaat hij te paard naar zijn vriendin Margaretha.
Margaretha van Mechelen
De bekendste vriendin van Maurits is Margaretha van Mechelen. Met haar krijgt hij drie zoons, zonder te trouwen. Zijn twee oudste zonen Willem en Lodewijk worden volwassen. De jongste sterft als puber.
Maurits relatie met Margaretha duurt lang, wel 25 jaar. Er wordt wel gesuggereerd, onder andere door Vondel, dat Maurits niet met haar kon trouwen omdat zij ‘beneden zijn stand’ was. Ze was afkomstig van lage adel. Een ander bezwaar was dat zij katholiek was.
De drie zonen van Margaretha en Maurits kinderen nemen wel deel aan het hofleven. De Prins onderhoudt Margaretha met een jaargeld van 6000 gulden
Andere relaties
Maurits heeft hiernaast relaties met Anna van de Kelder, Cornelia Jacobs, Jobghen van Alphen, Ursula de Rijck en Deliana de Backer.
Uit deze relaties worden 3 zonen en 2 dochters geboren. Maurits behandelt deze kinderen anders, ze krijgen geen rol aan het hof.
Epiloog
Maurits lijdt in zijn laatste levensjaren aan een leverziekte, door stevig drankgebruik. Tot zijn dood blijft hij de politieke ontwikkelingen en veldslagen volgen. Hij zit in een deken in zijn lusthof bij het Binnenhof van zijn laatste lente te genieten. Maar er moeten natuurlijk wel erfgenamen zijn. Maurits vindt dat zijn ongehuwde halfbroer Frederik Hendrik daarvoor moet zorgen.
Op zijn sterfbed in 1625 zegt Maurits tegen zijn broer dat hij alsnog met zijn vriendin Margaretha zal trouwen als Frederik Hendrik broer niet zelf een vrouw vindt om te trouwen. In dat geval zal Maurits zijn eigen bastaardzonen echten en zullen deze Maurits opvolgen als stadhouder. Frederik Hendrik kiest eieren voor zijn geld en trouwt met Amalia van Solms. Een aantal dagen na dit huwelijk overlijdt Maurits.
Bronnen en verder lezen
Kikkert, J.G. Maurits van Nassau, Aspekt, Soesterberg,
Van Deursen, Th. Maurits van Nassau 1567-1625, Bakker, Amsterdam
http://www.historisch-toerisme-bureau.nl/artikelen/maurits.htm
Wikipedia
