Het nonmono portret van Simon Carmiggelt. Hij had zo’n tien jaar lang twee relaties. Met zijn vrouw Tiny en met schrijfster Renate Rubinstein.
We hoeven niet ver van huis te gaan om beroemde non-monogamisten te vinden. Simon Carmiggelt had tien jaar een geheime relatie met Renate Rubinstein, naast het huwelijk met zijn vrouw Tiny. Pas na de dood van zowel Simon als Renate kwam dit in de openbaarheid.
Wie was Carmiggelt?
Simon wordt geboren in den Haag in 1913. Hij leert daar het vak van journalist en schrijft voor Het Volk verslagen en rubrieken. In de oorlog neemt hij samen met zijn broer ontslag bij de krant, omdat de Duitsers de koers ervan willen bepalen. Hij houdt zich met allerlei soorten baantjes in leven en werkt bij de dan illegale krant Het Parool. Hij schrijft een boek om een uitgeverij te helpen waar joden werken die ergens anders ontslagen zijn. Zijn broer zal worden opgepakt en overleeft het niet, Simon wel. Zijn vader is kapot door de dood van de veelbelovende zoon Jan en sterft op zijn beurt.
Trouwen met Tiny
In 1938 ontmoet Simon in een café de dan 26-jarige Tiny. Zij komt daar met haar moeder wat drinken. Tiny wordt een regelmatige bezoeker. Er ontstaat een verhouding. Dan blijkt Tiny zwanger te zijn. Het stel besluit te trouwen. De bruiloft vindt plaats op 6 september 1939. Vanwege de ‘zondige aard’ van het paar blijven allerlei katholieke familieleden van de bruid weg.
Carmiggelts moeder vindt Tiny ’te wuft, onbehendig in de nuttige handwerken die ze zelf zo briljant beheerste, onspaarzaam opgevoed en in het geheel niet lijkend op de met groene zeep gewassen trutten, die ze me op straat altijd als “mooiste meisjes” aanwees.’ Aldus Simon. Hij zal altijd met Tiny getrouwd blijven. In de media worden ze gezien als een voorbeeldrelatie. Er is in De Steeg een bankje met een beeld erop van Tiny en Simon, naast elkaar.
https://youtu.be/S7x3ddFNf64
Ze krijgen een dochter. De oorlog drukt een stempel op alles. De risico’s van het illegale werk van Simon zijn groot. Hij kan er de kogel voor krijgen, als hij wordt gepakt. In 1942 wordt een zoon geboren. Tegen het eind van de oorlog verhuizen de Carmiggelts naar Amsterdam.
Na de oorlog
Na de bevrijding blijft Simon verbonden aan Het Parool. Hij schrijft onder de naam Kronkel een dagelijks cursiefje dat snel populair wordt. De voordracht van de Kronkels en zijn jaarlijkse bundels maken hem beroemd. Hij gaat ook cabaretteksten schrijven en gedichten. Het levert Simon verschillende prijzen op. Voor het schrijven van zijn Kronkels doet hij observaties, buiten op straat en in de kroeg.
In de loop van de jaren ’50 begint Carmiggelts drankzucht hem zwaarmoedige buien op te leveren. De dood van zijn broer en de reactie van hun vader is een factor van belang. Hij draait in droevige emoties ’s nachts muziek tot Tiny de platenspeler boos op straat smijt. Het gaat bergafwaars. Simon wordt onder financieel toezicht gesteld. Zijn salaris wordt op een bankrekening gestort waarvan alleen Tiny geld krijgt. Intussen werkt hij aan televisieprogramma’s mee, met verhaaltjes of interviews.
In 1972 maakt een slepende depressie het schrijven onmogelijk. Volgens zijn zoon door de hoge verwachtingen van de buitenwereld. Een internist vertelde Carmiggelt maar niet dat hij moest stoppen met drinken omdat hij anders zou sterven. Dat zou geen indruk hebben gemaakt. Maar wel dat hij anders niet meer zou kunnen schrijven. Dat geeft de doorslag. Simon wordt geheelonthouder en vertrekt met Tiny voor een lange herstelperiode naar Zwitserland. Een aantal jaren later begint het contact met Renate.
Renate
Renate Rubinstein, 16 jaar jonger dan Simon Carmiggelt, is jarenlang één van de meest vernieuwende en spraakmakende columnisten in Nederland. Haar stijl is van een grote openheid. Zij schrijft over haar twijfels, haar liefdesleven en over haar ziekte multiple sclerose, waaraan ze in zal 1990 overlijden. Met haar boek “Mijn beter” doet ze verslag van haar relatie met Simon. We moeten afgaan op dit boek, want Simon heeft alleen in verhulde woorden soms iets verteld of geschreven. Alleen heel goede vrienden weten iets.
Renate en Simon leren elkaar kennen via hun werk. Simon is dan een gevierd schrijver. Reante maakt furore onder haar schuilnaam’Tamar’. In juli 1964 schrijft Simon al een lovende Kronkel over het werk van Tamar. Het bezorgt haar een herdruk. Ze zien elkaar de jaren wel eens, maar pas nadat Renate de ziekte multiple sclerose krijgt, wordt het serieus. Simon belt haar op om te vragen hoe het gaat. Ze reageert somber en hij komt langs. Tegen het eind van het bezoek, als de taxi gebeld wordt, komt hij naast haar zitten en volgt een lange zoen. Renate dacht tot dat moment over Simon meer als een soort vaderfiguur, maar de zoen gooit de verhouding over hoop. Er volgen meer ontmoetingen en veel meer zoenen.
Verslag van Renate
In haar ‘monumentje’ voor haar geliefde, het boek “Mijn beter ik” laat Renate andere kanten zien van Simon dan het beeld dat het publiek van hem heeft. Ze toont een lieve verliefde man, die altijd leuke kaartjes stuurt en talloze cadeautjes het huis in brengt. Simon bezoekt haar elke week en houdt ervan Rubinsteins haren te kammen en naakt in haar huis rond te lopen. Hij zit trouw op een bankje voor haar huis te wachten tot hij binnen mag komen. Ze gaan de trap naar haar groene kamer, waar ze de liefde bedrijven en praten, een paar uur. Voordat hij weer naar huis moet.
De relatie doet hen beiden goed. Simon veert op en vindt inspiratie. Dankzij hem vindt Renate de moed om te schrijven over haar echtscheiding en haar ziekte. Zij voelt zich niet meer zielig, als alleenstaande gescheiden vrouw. Ze geniet van zijn attenties en de onophoudelijke blijken van liefde en verliefdheid.
Simon is de eerste periode eerlijk naar zijn vrouw Tiny over deze nieuwe verhouding. Maar Tiny, die wel wat gewend is (Simon heeft vaker verhoudingen) gaat protesteren. Ze wil dat hij het uitmaakt. En Simon stopt de relatie ook, voor een periode van een jaar. Daarna komt hij terug bij Renate, om haar niet meer te verlaten. Hij heeft in het jaar dat het uit was geleerd dat Renate niet kan missen en ook dat zijn vrouw daar niet tegen kan. Zijn oplossing is: niet meer alles vertellen. De relatie moet voortaan een geheim zijn.
Renate beschrijft hoezeer Simon aan haar denkt, ook als hij op vakantie is met zijn vrouw, of feestjes heeft. Haar boek is een ode aan de aandacht die hij geeft. Hij bewondert haar en doet haar haar ziekte MS vergeten. Ze heeft brieven en kaarten bewaard, die in het boek uitgebreid getoond worden. Deze schrijfsels zijn lief, heel intiem en een tikje genant want nooit bedoeld om in de openbaarheid te brengen.
Simon blijft op zijn manier trouw en zorgzaam naar Tiny, die een steeds slechtere gezondheid heeft en veel zorg van hem vraagt. Het is bij hen thuis somber. Zelden is er bezoek. Simon verwaarloost zijn eigen gezondheid. Hij blijkt een verwaarloosde diabetes te hebben die gevolgd wordt door een hartinfarct. Simon overlijdt in zijn slaap.
Na het overlijden
Simons dood wordt gevolgd door veel mediaaandacht en een crematie die Renate ervaart als koel, met weinig bevlogen toespraken en conventionele muziek. Ze heeft er niets over te zeggen. Dit is het terrein van de echtgenote Tiny. Simon heeft nog wel voor zijn dood laten weten aan Tiny dat hij van Renate houdt en haar ziet. Renate heeft het zwaar. Haar huis gevuld met brieven, kaarten, herinneringen. Ze mist de steun van Simon en besluit een ‘monumentje’ voor hem op te richten. Haar herinneringen op te schrijven. Ze eist postuum haar rechten op.
Het boek van Renate over hun relatie, enkele jaren later, na haar zelfgekozen dood, slaat in als een bom. Simon is in de publieke opinie altijd gezien als een trouwe huisvader, een hele goede echtgenoot. Het beeld van de geliefde schrijver moet wat worden bijgesteld. De publicatie van ‘Mijn beter ik’ leidt tot heftige effecten. Er is boosheid over de rol van Renate. Men betwijfelt of het wel een echte liefde was, die ze van Simon kreeg. Ze wordt afgeschilderd als de harteloze verleidster, vals, gemeen, iemand die zich zo nodig moet bewijzen, zelfs na haar dood.
Toch is haar boek modern, actueel, menselijk. Ze schrijft dat Simon geen schuldgevoel had over hun liefde, zijzelf nog wel. Zij zat ermee in haar maag, ondanks haar gewaagde publicatie later. Hij genoot er simpelweg van om speels en humorvol de liefde te bezingen.
Theologie dat is gezemel
Van die kletspraat deugt geen klap
Tamar voert mij naar de hemel
Heel gewoon via de trap
https://www.groene.nl/artikel/de-zaak-carmiggelt
Bronnen
Wikipedia
Renate Rubinstein, “Mijn beter ik”.
Henk van Gelder, “Carmiggelt”.
De Groene
Geef een reactie