Wim Sonneveld

Wim Sonneveld wordt geboren in Utrecht in 1917. Op 5jarige leeftijd verliest hij zijn moeder. Later zegt hij over zijn jeugd: “Als kind voelde ik mij ongelukkig, En dacht ik: later wordt het vast allemaal fijner.” In 1936 gaat Wim werken bij Louis Davids, waar hij kleine rolletjes mag spelen en chansons kan zingen. Daarna gaat het bergopwaarts met acteren bij toneel, musicals. Uiteindelijk wordt Wim met zijn eigen solovoorstellingen één van de Grote Drie in cabaretland. Sonneveld overlijdt helaas jong, en laat een groots repertoire na.

Liefde in meervoud?

Wim Sonnevelds homoseksualiteit is bekend bij zijn vrienden en collega’s. In zijn shows speelt het geen rol. Hij heeft zijn vrienden opgedragen om dit privéleven verborgen te houden. Pas na de dood van Sonneveld wordt het geheim publiek. En, heel bijzonder, blijkt dat er méér geliefden zijn! In de kranten staan de foto’s van drie rouwenden. Drie die hem het meeste nabij zijn geweest. Twee mannen en een vrouw, Hubert Janssen, Friso Wiegersma en Conny Stuart. Met alle drie heeft Wim een bijzondere en langdurige relatie onderhouden. Is het liefde in meervoud geweest? Op een bepaalde manier wel…

Wim en Hubert

Wim Sonneveld leert Hubert Janssen kennen als hij zelf nog een puber van 16 is. Hubert is een journalist, die pas uit het klooster is uitgetreden. Janssen ziet zichzelf als ‘de meest mondaine’ van de twee, hij heeft een ‘wuft’ sjaaltje om zijn nek, stift soms de lippen en doet schoensmeer in zijn haar, “Dan glansde het zo aardig.” Ze gaan samen op vakantie en wonen beiden (apart) in Amsterdam. Samenwonen doen ze zelden. De ervaringen zijn slecht, in die tijd. Het verhaal doet de ronde dat ze ooit op staande voet op straat worden gezet nadat de hospita hen op heterdaad betrapt.

Wim en Conny

In de oorlog komt Sonneveld bij een cabaretgroep Conny Stuart tegen. Zij vindt hem “een rare dunne jongen met gierend blauwe ogen”. Als ze gaan samenwerken in Sonnevelds eigen cabaret wordt het toch zo close tussen wim en Conny dat mensen om hen heen denken dat ze getrouwd zijn. Conny is dan nog getrouwd met Henri Hofman. “Mijn huwelijk is door Sonneveld kapot gemaakt,” vertelt Henri later. “Hij wist haar te versieren met cadeaus en dozen bonbons. Sonneveld was een bezitter. Hij was de baas en Stuart was zijn eigendom.”

Later trouwt Conny met Joop Doderer, die ze in Sonnevelds cabaret leerde kennen. Ook dan blijft Wim druk uitoefenen.  Conny Stuart hierover: ” Sonneveld was eigenlijk verschrikkelijk jaloers op elke man die mij benaderde.” Volgens Joop Doderer hebben Wim en Conny een soort van tweede huwelijk, naast dat van hemzelf met Conny. Dat klinkt behoorlijk polyamoreus.

Wim en Friso

In 1947 leert Wim de dan 22 jarige Friso Wiegersma kennen. Friso gaat tijdens acht voorstellingen op de eerste rij zitten, net zolang tot Sonneveld hem een kaartje stuurt. Wiegersma gaat mee naar huis en vervolgens mee naar bed. Zo begint hun verhouding, die langdurig zal zijn.

Sonneveld maakt goed gebruik van de charmes van zijn vriendin Conny door haar meer te nemen als hij zich gaat voorstellen aan de ouders van Wiegersma. Een uitstekende zet! Moeder Wiegersma vindt Sonneveld ‘enig’ en vader Wiegersma wordt ingepakt door Conny.

Het drietal Wim, Hubert en Conny wordt met Friso erbij een viertal, dat soms ook samen optrekt. Zo gaat Sonneveld met zijn twee vrienden en vriendin naar Parijs en later naar Mallorca toe. Grotendeels in harmonie, hoewel Friso wel eens wat moeite heeft met de plaats die Hubert blijft innemen in het leven van Wim.

Geheim en twijfel

Wim Sonneveld is huiverig voor openheid over zijn liefdesleven buiten zijn directe vriendenkring. Ook zijn homoseksualiteit wil hij privé houden.  Willem Nijholt vertelt een keer aan Wim Sonneveld dat hij contact onderhoudt met Gerard Reve. Sonneveld zegt dat interessant, maar ook “eng” te vinden. Is Wim bang voor de openheid van Reve of voor wat de media met zijn imago kunnen doen?

Een andere mogelijkheid is dat hij zich gewoon niet wil vastleggen op een bepaalde seksuele identiteit. “Ik ben alles. Ik ben én hetero én homoseksueel én lesbisch en… ik ben alles… en religieus” zegt Sonneveld hier zelf over. Benno Premsela doet een poging om bij Sonneveld het H-woord eruit te krijgen, maar hij slaagt er niet in. Sonneveld: “Ik weet natuurlijk wel dat het publiek gissingen maakt over mijn privé-leven. Dat doen ze dan maar als ze daar zin in hebben. Homoseksualiteit heeft niks met mijn vak te maken.”

Op 20 februari 1974 krijgt Sonneveld in de auto een hartaanval. Hij overlijdt in een Amsterdams ziekenhuis op 56-jarige leeftijd aan een tweede hartaanval.

Vriend Wiegersma zegt later dat Sonneveld niet in de bestendigheid van homorelaties geloofde. Wie weet zit de verlieservaring van moeder op 5jarige leeftijd er nog ergens diep in.

“Niets is fijner dan twee mensen die van elkaar houden. Maar alles is compromis. Aanpassen, nemen zoals het komt, en daar het fijne in zoeken of het ellendige in vinden, zo je wilt. Het is vreselijk iemand te verliezen van wie je houdt en toch moet je daarop voorbereid zijn, want dat is het enige dat we zeker weten.” (Wim)

Nonmonoradar

Bronnen

Gelder, Henk van, – Sonneveld, Uitgeverij Quintessence, 1987

Verre, Tony van – ontmoet Albert Mol, Uitgeverij Unieboek 1979

Genealogie Mostert

Best 24TV, Monument Wim Sonneveld, 8 maart 2014

https://vriesdemark.nl

Janssen, Hubert – Wim Sonneveld, opnieuw nabij, Uitgeverij De Fontein, 1984.

Wikipedia